Szacuje się, że w Polsce ponad 90% osób, zarówno dorosłych jak i dzieci, ma niedobory witaminy D i powinno stosować odpowiednio dobraną suplementację.
Głównym źródłem pozyskiwania przez nasz organizm witaminy D jest synteza skórna, inicjowana promieniami słonecznymi. Niewielkie jej ilości dostarczamy wraz z dietą. Jednak obecność witaminy D w pożywieniu jest niewielka i zwykle niewystarczająca, aby zapewnić odpowiednią podaż witaminy D przez cały rok.
W produktach żywnościowych witamina D występuje w dwóch formach. Pierwsza z nich czyli cholekalcyferol (witamina D3), występuje głównie w produktach pochodzenia zwierzęcego takich jak żółtko jaja, masło, ser żółty, sery twarogowe, jogurt naturalny a także większość ryb oraz tran. Druga forma to ergokalcyferol (witamina D2), którą można znaleźć w produktach roślinnych, są to głównie drożdże oraz grzyby.
Długofalowe skutki niedoboru witaminy D
Witamina D, podobnie jak wszystkie inne witaminy, jest elementem niezbędnym do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Jej najpowszechniej znana rola w naszym ciele, to wpływ na gospodarkę kostną, w tym regulacja procesów wchłaniania wapnia w przewodzie pokarmowym.
Witamina D jest również nazywana witaminą szczęścia, ponieważ jej niedobory mogą zwiększać ryzyko wystąpienia stanów obniżonego nastroju, przewlekłego zmęczenia i wywołać trudności w koncentrowaniu uwagi.
Jednak to tylko nieliczne z jej korzystnych działań na nasz organizm.
Liczne badania udowodniły czynny udział witaminy D w procesach inicjujących niszczenie komórek nowotworowych oraz spowalniających ich namnażanie. Witamina D w swojej aktywnej formie to również ważny element układu odpornościowego, który stymuluje limfocyty do walki z patogenami oraz komórkami nowotworowymi.
Niedobory witaminy D to czynnik ryzyka wystąpienia takich chorób jak:
-osteoporoza,
-depresja,
-choroby sercowo - naczyniowe, w tym nadciśnienie tętnicze, miażdżyca, choroba wieńcowa,
-choroby neurodegeneracyjne (ch. Alzheimera, demencja),
-zaburzenia odporności skutkujące często nawracającymi infekcjami,
-astma oskrzelowa,
-insulinooporność
-cukrzyca typu 2
-niealkoholowe stłuszczenie wątroby,
-choroby nowotworowe, w tym: rak piersi, jajnika i jelita grubego, nowotwór prostaty i trzustki a także szpiczaki i białaczki,
-choroby autoimmunizacyjne (ch. Hashimoto, ch. Gravesa-Basedowa, cukrzyca typu 1).
Ponadto niedobory witaminy D u kobiet w ciąży zwiększają ryzyko przedwczesnego porodu, niskiej masy urodzeniowej dziecka oraz stanu przedrzucawkowego.
W celu zbadania poziomu witaminy D w organizmie, należy oznaczyć stężenie 25(OH)D z krwi żylnej. Niestety badania tego nie można wykonać bezpłatnie w ramach Podstawowej Opieki Zdrowotnej (POZ).
Kto powinien regularnie oznaczać stężenie 25(OH)D?
Do grupy ryzyka wystąpienia niedoborów witaminy D należą osoby, które:
-przez większość dnia przebywają w zamkniętych pomieszczeniach,
-przebywają na słońcu ale stosują codziennie kremy z filtrem UV lub zakrywają większość ciała ubraniem,
-ukończyły 65 rok życia,
-mają ciemną karnację,
-chorują przewlekle na takie choroby jak: osteoporoza, osteomalacja, przewlekłe bóle stawowo - mięśniowe, nadciśnienie tętnicze, choroba wieńcowa, dyslipidemia, cukrzyca typu 1 i 2, celiakia, choroba Leśniowskiego-Crohna, RZS, choroby onkologiczne i autoimmunizacyjne, choroby tarczycy, mukowiscydoza a także niewydolność nerek i wątroby,
-stosują leki przeciwpadaczkowe (barbiturany, fenytoinę, prymidon, karbamazepinę) oraz niektóre leki retrowirusowe,
-mają zwiększone zapotrzebowanie na witaminę D (dzieci, kobiety ciężarne i karmiące piersią).
Prawidłowe stężenie witaminy D
Większość laboratoriów wykonujących oznaczenie stężenia 25(OH)D w krwi żylnej przyjmuje, że wynik optymalny, zarówno dla osób dorosłych jak i dzieci, to taki, który mieści się w przedziale 30-50ng/ml. Ciężki niedobór witaminy D3 diagnozujemy przy wartościach poniżej 10ng/ml.
Leczenie ciężkich niedoborów witaminy D powinno być prowadzone przez lekarza i regularnie monitorowane.
Literatura:
Napiórkowska L., Franek E. Rola oznaczania witaminy D w praktyce klinicznej. Choroby Serca i Naczyń 2009, t. 6, nr 4, 203–210
Walicka M., Jasik A., Paczyńska M., Wąsowski M., Tałałaj M., Marcinowska-Suchowierska E. Niedobór witaminy D – problem społeczny. Postępy Nauk Medycznych, t. XXXII, nr 1, 2019
Marcinowska-Suchowierska E., Płudowski P Niedobory witaminy D u osób dorosłych. Medycyna po Dyplomie Pol. 2018
