Gdy dziecko zaczyna skarżyć się na ból gardła większość rodziców od razu kojarzy go z infekcją bakteryjną i koniecznością podania antybiotyku.
Tymczasem w większości przypadków przyczyna bólu gardła jest zupełnie inna.
Większośc infekcji gardła i jamy ustanej to niespecyficzne zakażenia wirusowe.
W sytuacji gdy bólowi gardła towarzyszy również katar, infekcję klasyfikujemy jako przeziębienie a dokładniej “ostre zapalenie nosa i gardła (przeziębienie)” J00 - według klasyfikacji ICD-10.
Do najczęstszych zakażeń gardła i jamy ustnej o znanej etiologii należą:
- angina paciorkowcowa,
- herpangina czyli enterowirusowe pęcherzykowe zapalenie jamy ustnej,
- mononukleoza zakaźna,
- pleśniawki czyli grzybicze zapalenie jamy ustnej,
- oraz opryszczkowe zapalenie jamy ustnej.
Jak rozróżnić poszczególne rodzaje infekcji?
W przypadku mononukleozy zakaźnej oraz anginy paciorkowcowej choroba atakuje głównie migdałki podniebienne. W przebiegu obu chorób migdałki są znacznie powiększone, zaczerwienione oraz widoczne są na nich charakterystyczne naloty. Dodatkowo pojawia się gorączka oraz powiększenie węzłów chłonnych szyjnych. W przypadku anginy są to najczęstsze i jedyne objawy choroby.
Wyjątkowym przypadkiem anginy paciorkowcowej jest szkarlatyna, która objawia się dodatkowo wysypką oraz charakterystycznym wyglądem języka.
W przebiegu mononukleozy zakaźnej nierzadko obserwujemy dodatkowo również:
- powiększenie śledziony i/lub wątroby,
- swędzącą wysypkę pojawiającą się zwykle po podaniu antybiotyku oraz
- zapalenie spojówek.
Opryszczkowemu oraz eneterowirusowemy zapaleniu jamy ustnej i gardła towarzyszy pojawienie się na błonie śluzowej charakterystycznych drobnych pęcherzyków. W przypadku wirusa opryszczki pęcherzyki mogą być również obecne na czerwieni wargowej oraz na błonie śluzowej nosa.
Jak przebiega proces diagnostyczny?
Do różnicowania anginy paciorkowcowej oraz mononukleozy zwykle wystarczający jest obraz kliniczny.
W przypadku wątpliwości można wykonać dodatkowe badania. Anginę paciorkowcową możemy potwierdzić wykonując szybki test płytkowy tzw. Strep A test. Badanym materiałem jest w tym przypadku wymaz z migdałków. Tego typu testy są dostępne w aptekach, a od początku 2022 roku objęte są również refundacją POZ.
W przypadku mononukleozy materiałem badanym jest krew. Do wyboru mamy dwa badania. Pierwsze z nich, szybsze (wynik dostępny już tego samego dnia), to tzw test lateksowy wykrywający nieswoiste przeciwciała heterofilne. Badanie to nie jest jednak wystarczające w przypadku dzieci poniżej 12 roku życia, u których ten rodzaj przeciwciał może nie być obecny.
Drugą opcją jest badanie swoistych przeciwciał, które choć bardziej wiarygodne, jest jednak droższe i na wynik zwykle trzeba dłużej poczekać.
Dlaczego prawidłowe postawienie diagnozy w przypadku bólu gardła jest tak ważne?
Ustalenie z jakim rodzajem zakażenia mamy do czynienia u naszego dziecka będzie determinowało rodzaj podejmowanych działań leczniczych. W dzisiejszych czasach, gdy powszechnie nadużywane jest stosowanie antybiotyków, warto unikać sytuacji, w których podajemy je najmłodszym pacjentom na tzw. “wszelki wypadek”. Zanim podejmiemy decyzję o włączeniu w proces leczenia dziecka antybiotyku, warto potwierdzić, że infekcja ma podłoże bakteryjne.
W przypadku infekcji wirusowych zastosowanie antybiotyku jest nieuzasadnione, nie wpłynie na poprawę stanu zdrowia dziecka, może jednak wywołać niepożądane skutki uboczne takie jak: biegunki, bóle brzucha, reakcje alergiczne, większe ryzyko wystąpienia w przyszłości infekcji grzybiczych oraz przyczyniać się do wystąpienia oporności bakterii na antybiotyki stosowane w przyszłości, gdy ich użycie będzie wskazane i uzasadnione.
Literatura:
Interna Szczeklika 2022. pod red. Piotr Gajewski [Wyd.13], Kraków : Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, 2022, ISBN: 978-83-7430-653-9
